2. มหาโคสิงฺคสุตฺตวณฺณนา

[332] โกจิเทวาติ โคสิงฺคสาลวนสามนฺตโต นิวิฏฺเฐสุ โย โกจิ คาโม โคจรคาโม ภวิสฺสติ, ตสฺมา อนิพทฺธภาวโต โคจรคาโม น คหิโต, วสนฏฺฐานเมว ปริทีปิตํ, ตโต เอว อรญฺญนิทานกํ นาเมตํฯ สพฺพตฺถาติ เทวโลเก มนุสฺสโลเก จฯ ถิรการเกหีติ สาสเน ถิรภาวการเกหิฯ สวนนฺเต ชาตตฺตาติ จตุสจฺจคพฺภสฺส ธมฺมสฺสวนสฺส ปริโยสาเน อริยาย ชาติยา ชาตตฺตาฯ ยถา ปฏิเวธพาหุสจฺจํ อิชฺฌติ, ตถา ธมฺมสฺส สวนโต สาวกา ฯ สูริโย วิย ภาสุรคุณรํสิตาย โมหนฺธการวิธมนโตฯ จนฺโท วิย รมณียมโนหรสีตลคุณตาย กิเลสปริฬาหวูปสมโตฯ สาคโร วิย คมฺภีรถิรวิปุลาเนกคุณตาย ฐิตธมฺมสภาวโตฯ คุณมหนฺตตาย เถรสฺส อภิญฺญาตตา, คุณมหนฺตตา จ สุตฺเตสุ อาคตนเยเนว ญาตพฺพาติ ตํ วิตฺถารโต ทสฺเสตุํ ‘‘น เกวล’’นฺติอาทิ วุตฺตํฯ สีหนาทสุตฺตนฺติ มชฺฌิมนิกาเย อาคตํ มหาสีหนาทสุตฺตํ (ม. นิ. 1.146)ฯ เถรปญฺหสุตฺตนฺติ สุตฺตนิปาเต อฏฺฐกวคฺเค อาคตํ สาริปุตฺตสุตฺตํ (สุ. นิ. 961-981)ฯ เถรสีหนาทสุตฺตนฺติ อิมสฺส จ เถรสฺส ชนปทจาริกาย สตฺถุ สมฺมุขา สีหนาทสุตฺตํฯ อภินิกฺขมนนฺติ เถรสฺเสว มหตา ญาติปริวฏฺเฏน มหตา จ โภคปริวฏฺเฏน สห ฆราวาสปริจฺจาโค อภินิกฺขมนํฯ เอส นโย อิโต ปเรสุปิฯ ยทิทนฺติ นิปาโต, โย อยนฺติ อตฺโถฯ

มหาปญฺเญ ภิกฺขู คเหตฺวาติ อายสฺมโต กิร สาริปุตฺตตฺเถรสฺส ปริวารภิกฺขูปิ มหาปญฺญา เอว อเหสุํฯ ธาตุโส หิ สตฺตา สํสนฺทนฺติฯ สยํ อิทฺธิมาติอาทีสุปิ เอเสว นโยฯ อยํ ปนตฺโถ ธาตุสํยุตฺเตน (สํ. นิ. 2.99) ทีเปตพฺโพ – คิชฺฌกูฏปพฺพเต คิลานเสยฺยาย นิสินฺโน ภควา อารกฺขตฺถาย ปริวาเรตฺวา วสนฺเตสุ สาริปุตฺตโมคฺคลฺลานาทีสุ เอกเมกํ อตฺตโน ปริสาย สทฺธิํ จงฺกมนฺตํ โวโลเกตฺวา ภิกฺขู อามนฺเตสิ – ‘‘ปสฺสถ โน ตุมฺเห, ภิกฺขเว, สาริปุตฺตํ สมฺพหุเลหิ ภิกฺขูหิ สทฺธิํ จงฺกมนฺตนฺติฯ เอวํ, ภนฺเตฯ สพฺเพ โข เอเต, ภิกฺขเว, ภิกฺขู มหาปญฺญา’’ติ สพฺพํ วิตฺถาเรตพฺพํฯ

วนนฺเตติ อุปวนนฺเตฯ เมฆวณฺณายาติ นีลาภายฯ สมุทฺทกุจฺฉิโต อุคฺคจฺฉนฺตสฺส วิย อุปฏฺฐานํ สนฺธาย วุตฺตํฯ จกฺกวาฬปพฺพตมตฺถกสมีเป อาภาผรณวเสน ปวตฺติยา ‘‘ปาจีนจกฺกวาฬปพฺพตมตฺถเก’’ติ วุตฺตํ, น จกฺกวาฬปพฺพตมตฺถเก จนฺทมณฺฑลสฺส วิจรณโตฯ ตถา สติ โลกนฺตริกนิรเยสุปิ จนฺทิมสูริยานํ อาภา ผเรยฺยฯ อุพฺเพธวเสน หิ จกฺกวาฬปพฺพตสฺส เวมชฺฌโต จนฺทิมสูริยา วิจรนฺติฯ สาลกุสุมปภานํ อติรตฺตตาย วุตฺตํ ‘‘ลาขารเสน สิญฺจมานํ วิยา’’ติฯ